ریشه های خشونت در کجاست؟
بیست و پنجم نوامبر مصادف با روز
جهانی محو خشونت علیه زنان بود که از این روز در تمامی کشور ها و به ویژه
افغانستان تجلیل به عمل آمد. مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1999 میلادی روز
25 نوامبر را به عنوان روز جهانی محو خشونت علیه زنان تعیین کرد و از دولت
ها، سازمان های بین المللی و نهاد های غیر دولتی خواست تا در این روز با
راه اندازی برنامه ها، در رشد آگاهی زنان در مورد حقوق شان و مبارزه با
خشونت علیه زنان کمک کنند. از این روز در افغانستان در حالی تجلیل صورت
گرفت که میزان خشونت علیه زیان در حال افزایش بوده و بر اساس آمار ارایه
شده از سوی کمیسیون مستقل حقوق بشر، گراف خشونت علیه زنان 28 درصد نسبت به
سال گذشته افزایش یافته است.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان همچنان
می گوید در هفت ماه گذشته بیش از چهار هزار مورد خشونت علیه زنان در این
کمیسیون ثبت شده است؛ اما وزارت امور زنان این رقم را 3500 مورد اعلام کرد.
به نظر می رسد که آمار خشونت های ثبت ناشده بسیار بیشتر از این آمار باشد
حسن
بانون غضنفر وزیر امور زنان که در مراسمی که به همین مناسبت در کابل دایر
گردیده بود، اظهار داشت محو کامل خشونت علیه زنان به وقت و منابع مالی
بیشتر نیاز دارد. وی همچنان اضافه کرد که عوامل خشونت در کشور بسیار
گسترده بوده که بخشی از آن ریشه در عنعنات ناپسند، فقر اقتصادی و بی سوادی
دارد.
ثریا صبحرنگ، مسئول بخش زنان در کمیسیون مستقل حقوق بشر
افغانستان در این رابطه به خبرنگاران گفت که در سال جاری خشونت علیه زنان
28 درصد افزایش یافته است. صبحرنگ توضیح داد که اشکال خشونت نیز تغییر کرده
است: "اشکال خشونت، شکل بسیار فجیع و بیرحمانه ای را به خود گرفته است. ما
بیش از 60 مورد فقط قتل ناموسی داشتیم. این مسوول کمیسیون مستقل حقوق بشر
می گوید ضعف حاکمیت حکومت، گسترش نفوذ زورمندان، افزایش افراد و گروه های
خودسر سبب شده اند تا خشونت علیه زنان بیشتر شود.
صبحرنگ همچنان افزود
که برای کاهش خشونت علیه زنان به یک برنامه ملی نیاز است: «این ها (برنامه
ها) درمان موقت و مسکن هستند. ما برای این که یک درد را تداوی کنیم باید
علل و عوامل آن را پیدا کنیم و این زمانی میسر است که همه نهادها دست به هم
دهند".
آقای بان کی مون، سرمنشی سازمان ملل در پیامی که به مناسبت روز
جهانی محو خشونت علیه زنان فرستاده بود ، ابراز داشته است که رسم و رواج
های سنتی در افغانستان بیشترین ضرر را متوجه زنان ساخته است.
نظر به
گزارش هایی که از سوی ارگان مربوطه در رابطه به افزایش خشونت علیه زنان
منتشر شده است ، وضعیت بسیار نگران کننده ای را ترسیم می کند. این گزارش ها
نشان می دهد که نیمی از اقشار جامعه به شدت مورد تهدید قرار داشته و از
امنیت جانی و روانی برخوردار نمی باشند. اما سوال این جاست که چرا چنین
وضعیتی بوجود آمده ، دلیل آن چیست؟ به جز یک مورد که خانم صبحرنگ فرموده
اند دیگران به علل و عوامل بوجود آمدن چنین شرایطی توجه نکرده اند و بیشتر
به لایه های بیرونی این فاجعه نظر انداخته اند در حالی به عمق قضیه توجه
صورت نگرفته است. اما من نویسنده در این ارتباط نظر دیگری دارم که اینک به
شرح آن خواهم پرداخت و این قضیه را از منظر دیگر مورد توجه قرار خواهم داد.
- تضاد فرهنگی ( پندار های سنتی و قبیله ای در تخاصم با هجوم فرهنگ غربی ):
همانطور
که واضح و روشن است افغانستان یک کشور عقب مانده و بدوی است. مردم این
کشور هنوز هم با همان شیوه ای زندگی می کنند که اجداد شان در سه چهار قرن
گذشته زندگی می کردند. اکثریت این جامعه بی سواد و روستایی است. با شکل
گرفتن انقلابات پی هم جامعه هم دچار نوعی دگر گونی شد. کسانی که در
روستاها زندگی می کردند یک باره به شهر ها هجوم آوردند. کسانی که به شهرها
روی آورده اند همان روستاییانی هستند که فرهنگ روستایی را نیز با خود به
شهر آورده اند. به این معنی که این ساکنان شهرها در ظاهر هر چند شهر نشین
تصور می شوند اما دارای فرهنگ روستایی هستند که از اجدادشان به ارث برده
اند. حال در این شرایط و بعد از تحولات ده سال اخیر افغانستانی که جزیره ای
دور مانده از همهء دنیا بود یک باره دروازه هایش به روی دنیا گشوده گشت.
با باز شدن دروازه های افغانستان طبیعی است همانطور که وسایل تکنالوژی مدرن
و عصری به این کشور آورده شد به همان مقیاس فرهنگ بیگانه نیز به این کشور
راه پیدا کرد. این دوگانگی فرهنگ در خانواده ها باعث درگیری فرهنگی شده است
که گاه به صورت ها و اشکال بسیار فجیع نمایان می شود.
- برنامه های ( سریال ) تلوزیونی گسترش دهندهء فرهنگ غرب:
کشورهای
بسیار بزرگتری مانند چین ، روسیه ، ایران با آن که گام به گام با شرایط
دنیا به پیش رفته اند اما از هجوم فرهنگ غرب به شدت در هراس اند. برای این
که بتوانند از تسط فرهنگ غرب در امان بمانند برنامه هایی را روی دست گرفته
اند که همان فرهنگ سنتی خودشان را به شکلی از اشکال به سوی مدرن شدن به پیش
ببرند. یکی از راه هایی که فرهنگ غربی می تواند به آهستگی و بسیار نامحسوس
به داخل فرهنگ ها نفوذ کند ، رسانه هایی همچو تلوزیون ، رادیو و انترنت می
باشد. افغانستان در زمان امارت طالبان تنها یک رادیو داشت که آن هم در
زمان های مشخصی تنها به نشر اخبار و برنامه های مذهبی می پرداخت. با تحولات
اخیر و شکل گرفتن نظام سیاسی متفاوت از نظام امارت اسلامی طالبان ، رسانه
های مختلف و متنوعی ظهور کرد از جمله تلوزیون. مردمی که مدت ها تشنه از
ارتباط با دنیای خارج نگاه داشته شده بودند یک باره در مقابل شان چندین
شبکهء تلوزیونی سبز شد با برنامه های شاد و سرگرم کننده از انواع موسیقی و
آهنگ تا سریال هایی از کشور های مختلف که رابطهء زن و مرد را بسیار آزادانه
و گستاخانه به تصویر می کشید. طبیعی است که این نوع تصاویر و صحنه ها بر
رفتار بینندگان آن تاثیر منفی خواهد گذاشت. بیننده ای تشنه مانند همان
کودکی است که آنچه را می بیند به زودی از آن کاپی و یا تقلید می کند. زمانی
که یک چنین رفتار برگرفته از چنان فیلم هایی که گاها در خود کشور تولید
کنند با سوال مواجه است در یک خانواده سنتی افغانی انعکاس پیدا کند ، مشخص
است که مشکلاتی را در پی خواهد داشت.
- وفور برنامه های سیاسی و عدم توجه به برنامه های اجتماعی و خانواده:
در
حالی تنها در مرکز اضافه از سی شبکه تلوزیونی وجود دارد اگر به محتوای هر
از این تلوزیون ها توجه شود ، متوجه خواهیم شد که اکثر برنامه های این
تلوزیون ها مشابه هم می باشد و یا این که از دیگر کاپی برداری کرده اند.
محتوای اکثر این تلوزیون ها عبارتند از آهنگ های درخواستی ، سریال های هندی
، ترکی ، آمریکای لاتی ، برنامه های سیاسی و آشپزی و احتمالا یکی دو
برنامهء تفریحی بی محتوا مانند گنجینه و غیره. بسیار کم اتفاق افتاده است
که این تلوزیون ها برنامه ای داشته باشند که به مسایل خانواده و اجتماع
بپردازند و اگر احتمالاً در این ارتباط برنامه ای هم داشته باشند کسانی که
دعوت می شوند از دانش و آگاهی لازم برخوردار نیستند. من نویسنده که تا
هنوز ندیده ام که از یک روانشناس اجتماعی و یا روانشناس خانواده که در این
رشته تخصص داشته باشد دعوت شده باشد تا به مسایل و مشکلات خانواده و جامعه
بپردازد. کسانی هم که دعوت می شوند حتما با مجری برنامه قرابت و آشنایی
دارند و حتما هم از دانش و آگاهی مورد نظر برخوردار نمی باشند. در همین
مورد خاص یعنی خشونت علیه زنان اگر هم برنامه ای بوده است و کسی که آمد و
در این ارتباط نظر داده است ، نظر کارشناسانه نبوده بلکه تنها به آمار
خشونت ها ، محل خشونت ها و به طرح مسایلی پرداخته اند که از اصل و عمق
موضوع به دور بوده اند.
- عدم نظارت دولت در ارتباط به برنامه هایی که از این تلوزیون ها به نشر می رسد:
هر
گاه دولت خواسته است بر نشر تلوزیون ها نظارت کند و یا انتقادی داشته است
با استفاده از حربهء اهمال سانسور از سوی دولت ، سر و صدای این رسانه ها
بلند شده است که دولت می خواهد آزادی بیان را محدود کند. همین این که دولت و
ارگان مربوط تا هنوز کدام نهادی را بنیاد ننهاده تا بر پخش برنامه های
تلوزیون نظارت کند و اگر هم ممکن چنین نهادی را ایجاد کرده کسانی که در این
نهاد کار می کنند از توانایی لازم برخوردار نمی باشند که کدام برنامهء
تلوزیونی مطابق حال جامعه است و کدام برنامه با حال و هوای جامعه و
پندارهای جامعه ما هم خوانی ندارد. آیا کنترل کردن برنامه ها آن است که فقط
قسمت های عریان بدن زنان بازیگر را مکدر ساخت؟ از آن جایی که این تلوزیون
ها بیشتر دنبال تجارت و درآمد بیشتر می باشند، مدیران شان به خواست خود هر
برنامه ای را تشخیص دادند که بینندهء بیشتری خواهد داشت ، اقدام به نشر آن
می نمایند. طبیعی است که عده ی زیادی از جوان ها دنبال آن برنامه هایی
هستند که از آزادی بیشتر بین زن و مرد تصویر داشته باشند و آیا خواست این
عده باید خواست اکثریت باشد؟ دولت باید برای تلوزیون ها برنامه داشته باشد
که کدام برنامه در چه زمان پخش شود. چندی قبل در یکی از رسانه ها خواندم که
دولت انگلیس یک تلوزیون را به خاطر پخش برنامه ای جریمه کرده بود یعنی این
تلوزیون برنامه اش را زمانی به نشر رساندیده بود که در آن زمان کودکان هم
بینندهء تلوزیون بودند و باید این تلوزیون برنامه اش را زمانی به نشر می
رساند که در آن زمان کودکان در خواب به سر می بردند. اما درکشور ما
بدبختانه پخش برنامه زمان ندارد. زمانی که اکثر جمعیت شهر کابل مشغول
تماشای تلوزیون هستند سریال هایی پخش می شود که صحنه های بسیار مبتذل مانند
بوسیدن و در آغوش گرفتن زن و مرد را به تصویر می کشد. آیا لازم است یک
کودک هفت و هشت ساله و یا کوچکتر از آن این صحنه ها را ببینند؟
- نسخه ای که غربی ها برای این جامعه پیچیده اند از نگاه جامعهء غربی است:
سال
های گذشته بعضی موسسات بین المللی برای راه اندازی رادیو و تلوزیون های
خصوصی در ولایات فند ( پول ) می دادند. یعنی افرادی که داوطلب راه اندازی
رادیو یا تلوزیون در ولایات می شدند این موسسات در اخیتار ایشان بودجه ای
قرار می دادند تا آن شخص بتواند در ولایات اقدام به راه اندازی رادیو و
تلوزیون نمایند و تنها شرط شان این بود که بیشتر زمان برنامه شان را نشر
آهنگ تشکیل بدهد. به نظر نویسنده نظر غربی ها درست، چون مردم افغانستان
سالهای زیادی را در جنگ سپری کرده بودند، روحیه ای خشن به خود گرفته بودند و
یا این که با روحیه ای خشن بزرگ شده بودند ، خوشی و شادی را در زندگی
تجربه نکرده بودند و لازم بود تا در روحیه شان تغییر بیاید. اما به نظر
شمای خواننده این مردم به جز موسیقی و آهنگ به راهنمایی دیگر نیاز نداشتند.
امروز رادیوهای زیادی در حال نشرات است هم در کابل و هم در ولایات که
بیشتر زمان برنامه شان را نشر آهنگ تشکیل می دهد. اگر در کنار این برنامه
های تفریحی برنامه های آموزندهء دیگری مانند پرداختن به خانواده ، جامعه ،
رابطه ها ، رسم و رواج ها ، سنت ها نیکی که د رجامعه از گذشته وجود داشته
است ، محترم شمردن حقوق دیگران ، و ده ها و صد ها مسئلهء دیگر که نیاز به
پرداختن دارد ، می پرداخت شاید این قدر خشونت گسترش پیدا نمی کرد. شاید
جامعه ما به طور طبیعی رشد می کرد و به بلوغ می رسد. در حالی که در حال
حاضر جامعهء ما، آدمی ناقص الخلقه ای را می ماند که در بعضی موارد رشد کرده
و در بعضی موارد هنوز کودکانه رفتار می کند.
منبع: http://abbaskawsari.com
سید عباس کوثری