اقسام خشونت خانوادگی در قرآن

در آیات وحی هر سه شکل یاد شده وجود دارد. برخی آیات از خشونت میان والدین حکایت دارد، شماری دیگر از خشونت میان والدین و فرزندان می‌گوید و تعدادی نیز از خشونت فرزندان بر یکدیگر و بر والدین.

← خشونت والدین بر یکدیگر
در آیات وحی هر دو شکل خشونت والدین بر یکدیگر وجود دارد. در خانواده نوح و لوط (علیهماالسلام) زن خانواده خشونت می‌کند و در خانواده فرعون مرد خانواده خشونت گرا است. در خانواده لوط و نوح (علیهماالسلام) نوع خشونت روحی و روانی است و همسر نوح (علیه‌السّلام) با مجنون خواندن آن حضرت و همسر لوط (علیه‌السلام) با خبر دادن آمدن مهمانان لوط به قوم لوط همسران خویش را آزار می‌دهند و در خانواده فرعون خشونت، جسمی و روحی و روانی است و آسیه همسر فرعون قربانی هر دو شکل خشونت می‌شود و در عصر جاهلی برخی مردان بر زنان خانواده خویش خشونت داشتند به این امید که ارث ایشان را در اختیار گیرند و قسمتی از مال ایشان را تصاحب کنند:
«ضرب الله مثلا للذین کفروا امرات نوح و امرات لوط کانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلم یغنیا عنهما من الله شیئا؛   خداوند برای کسانی که کافر شده‌اند به همسر نوح و همسر لوط مثل زده است، آن دو تحت سرپرستی دو بنده از بندگان صالح ما بودند ولی به آن دو خیانت کردند و ارتباط با این دو پیامبر سودی به حالشان نداشت.»
«اذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنة و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین؛  در آن هنگام که گفت: پروردگارا خانه‌ای برای من نزد خودت در بهشت ساز، و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایی بخش!»

فخر رازی در تفسیر آیه نخست می‌نویسد:
«فامراة نوح قالت قومه انه لمجنون و امراه لوط کانت تدل علی نزول ضیف ابراهیم» 
همو در تفسیر آیه دوم می‌گوید:
«فرعون همسر خویش را از آن جهت که ایمان آورده بود شکنجه بسیار می‌داد. از ابوهریره روایت شده که فرعون او را به چهار میخ کشید و روبروی آفتاب قرار داد و سنگی عظیم بر وی قرار داده بود.» 

← خشونت والدین بر فرزندان
این شکل از خشونت در عصر جاهلی رواج بسیار داشت و والدین و به خصوص مرد خانواده بیشترین خشونت را علیه فرزندان خویش داشت.
فقر و تهیدستی عرب جاهلی وجدان و عواطف او را نسبت به فرزندان از میان می‌برد و او که خویشتن را روزی دهنده فرزندان می‌پنداشت و فرزند را عامل فقر و ناداری می‌شناخت با کشتن فرزندان گناهی عظیم انجام می‌داد:
«و لا تقتلوا اولادکم خشیة املاق نحن نرزقهم و ایاکم و ان قتلهم کان خطا کبیرا؛  و فرزندانتان را از ترس فقر نکشید! ما آنها و شما را روزی می‌دهیم؛ مسلما کشتن آنها گناه بزرگی است.»
در عصر جاهلی پدران، خشونت اقتصادی بر دختران خویش داشتند و ایشان را سهمی از ارث نمی‌دادند فخر رازی در تفسیر آیه شریفه «یوصیکم الله فی اولادکم للذکر مثل حظ الانثیین»   می‌نویسد:
«اعلم ان اهل الجاهلیه کانوا یتوارثون بشیئین: احدهما: النسب و الآخر العهد، اما النسب فهم ما کانوا یورثون الصغار و لا الاناث»  «بدان که عرب در جاهلیت با دو عامل از همدیگر ارث می‌بردند: یکی نسب و دیگر پیمان. اما در نسب کودکان و زنان را ارث نمی‌دادند.»

← خشونت فرزندان بر والدین
نشانه‌هایی از وجود این نوع خشونت نیز در آیات وحی دیده می‌شود. برای نمونه در قصه نوح (علیه‌السّلام) فرزند آن حضرت بر پدر خشونت روحی و روانی دارد، به پند و اندرز پدر وقعی نمی‌نهد و آن گاه که حضرت نوح (علیه‌السّلام) به او می‌گوید: «ارکب معنا» او در پاسخ پدر می‌گوید: «سآوی الی جبل یعصمنی من الماء»  و در قصه یعقوب (علیه‌السّلام) نیز فرزندان پدر را گمراه می‌خوانند و با افکندن حضرت یوسف (علیه‌السّلام) به چاه بر پدر خویش خشونت می‌کنند؛ به گونه‌ای که آن حضرت بینایی خویش را از دست می‌دهد و فرزندان نگران حال پدر می‌شوند:
«و ابیضت عیناه من الحزن فهو کظیم. قالوا تالله تفتئوا تذکر یوسف حتی تکون حرضا او تکون من الهالکین؛  و چشمان او از اندوه سفید شد، اما خشم خود را فرو می‌برد (و هرگز کفران نمی‌کرد) گفتند: «به خدا تو آن قدر یاد یوسف می‌کنی تا در آستانه مرگ قرار گیری، یا هلاک گردی! »
«ان ابانا لفی ضلال مبین؛   مسلما پدر ما در گمراهی آشکاری است.»

← خشونت فرزندان بر یکدیگر
این شکل از خشونت چنان که پیش از این گفته آمد، در داستان آدم (علیه‌السّلام) و یوسف (علیه‌السّلام) رخ داده است. در داستان آدم (علیه‌السلام)، هابیل قربانی خشونت شد و برادرش قابیل بر او خشونت کرد:
«فطوعت له نفسه قتل اخیه فقتله فاصبح من الخاسرین؛  نفس سرکش، کم کم او را به کشتن برادرش ترغیب کرد؛ (سرانجام) او را کشت؛ و از زیانکاران شد.»
و در داستان یوسف (علیه‌السّلام) نیز گروهی از برادران بر یوسف (علیه‌السّلام) خشونت می‌کنند و او را پس از اذیت و آزار به چاه می‌افکنند:
«فلما ذهبوا به و اجمعوا ان یجعلوه فی غیابت الجب؛   هنگامی که او را با خود بردند و تصمیم گرفتند وی را در مخفی گاه چاه قرار دهند.»